DONATE NOW - UPI
युद्ध-काण्ड > श्री राम का लक्ष्मण से उत्पात्सूचक लक्षणों का वर्णन और लंका पे आक्रमण
Rama explains to Lakshmana the various portents, he observes around him, that signal
a destructive war fare. He orders for formation of battalions in the army and surges forth together
with the battalions towards Lanka.
निमित्तानि निमित्तज्ञो दृष्ट्वा लक्ष्मणपूर्वजः |
सौमित्रिम् सम्परिष्वज्य इदम् वचनम्ब्रवीत् || ६-२१-१
सौमित्रिम् सम्परिष्वज्य इदम् वचनम्ब्रवीत् || ६-२१-१
Rama, who was well acquainted with portents, on seeing the portents around, embraced
Lakshmana and spoke as follows:
परिगृह्योदकम् शीतम् वनानि फलवन्ति च |
बलौ घम् सम्विभज्येमम् व्यूह्य तिष्ठेम लक्ष्मण || ६-२१-२
बलौ घम् सम्विभज्येमम् व्यूह्य तिष्ठेम लक्ष्मण || ६-२१-२
"O, Lakshmana! Acquiring this region endowed with cold water and woods abounding in
fruits, let us speedily divide this multitude of forces into battalions and drawing it up in battle
array, we shall stand attentive."
लोकक्षयकरम् भीमम् भयम् पश्याम्युपस्थितम् |
प्रबर्हणम् प्रवीराणामृक्षवानररक्षसाम् || ६-२१-३
प्रबर्हणम् प्रवीराणामृक्षवानररक्षसाम् || ६-२१-३
"I perceive an impending danger which will be terrific, causing destruction to the
world, and torture to the eminent heroes among bears monkeys and demons."
वाताश्च कलुषा वान्ति कम्पते च वसुन्धरा |
पर्वताग्राणि वेपन्ते पतन्ति च महीरुःआः || ६-२१-४
पर्वताग्राणि वेपन्ते पतन्ति च महीरुःआः || ६-२१-४
"Winds are blowing with dust and earth is trembling. Mountain- tops are quivering
and trees are falling down."
मेघाः क्रव्यादसम्काशाः परुषाः परुषस्वनाः |
क्रूराः क्रूरम् प्रवर्षन्ति मिश्रम् शोणितबिन्दुभिः || ६-२१-५
क्रूराः क्रूरम् प्रवर्षन्ति मिश्रम् शोणितबिन्दुभिः || ६-२१-५
"Ferocious clouds resembling wild beasts were dirty colored and emit a terrific
roaring and let loose dreadful showers mingled with drops of blood."
रक्तचन्दनसम्काशा संध्या परमदारुणा |
ज्वलतः प्रपतत्येतदादित्यादग्निमण्डलम् || ६-२१-६
ज्वलतः प्रपतत्येतदादित्यादग्निमण्डलम् || ६-२१-६
"Evening twilight resembling red sandal wood is very much dreadful. From the blazing
sun, balls of fire fall."
दीना दीनस्वराः क्रूराः सर्वतो मृगपक्षिणः |
प्रत्यादित्यम् विनर्दन्ति जनयन्तो महद्भयम् || ६-२१-७
प्रत्यादित्यम् विनर्दन्ति जनयन्तो महद्भयम् || ६-२१-७
"Wild animals and birds from all sides are roaring pitiably with melancholic sound,
facing towards the sun in great fear."
रजन्यामप्रकाशस्तु सम्तापयति चन्द्रमाः |
कृष्णरक्तांशुपर्यन्तो लोकक्षय इवोदितः || ६-२१-८
कृष्णरक्तांशुपर्यन्तो लोकक्षय इवोदितः || ६-२१-८
"The splendorous moon as though rising at the time of universal dissolution,
invested with a black and red halo is tormenting the mind this night."
ह्रस्वो रूक्षोऽप्रशस्तश्च परिवेषस्तु लोहितः |
आदित्ये विमले वीलम् लक्ष्म लक्ष्मण दृश्यते || ६-२१-९
आदित्ये विमले वीलम् लक्ष्म लक्ष्मण दृश्यते || ६-२१-९
"O, Lakshmana! A dark stain appears on the cloudless solar disc, which is
diminished, dreary, inauspicious and coppery."
रजसा महता चापि नक्षत्राणि हतानि च |
युगान्तमिव लोकानाम् पश्य शसन्ति लक्ष्मण || ६-२१-१०
युगान्तमिव लोकानाम् पश्य शसन्ति लक्ष्मण || ६-२१-१०
"O, Lakshmana! Look! Stars enveloped in enormous dust, appear to announce a
dissolution of the world."
काकाः श्येनास्तथा नीचा गृध्राः परिपतन्ति च |
शिवाश्चाप्यशुभान्नादान्नदन्ति सुमहाभयान् || ६-२१-११
शिवाश्चाप्यशुभान्नादान्नदन्ति सुमहाभयान् || ६-२१-११
"Crows, eagles and vultures are flying low. Jackals too are howling very dreadful
and inauspicious sounds."
शैलैः शूलैश्च खड्गैश्च विमुकैः कपिराक्षसैः |
भविष्यत्यावृता भूमिर्मांसशोणितकर्दमा || ६-२१-१२
भविष्यत्यावृता भूमिर्मांसशोणितकर्दमा || ६-२१-१२
"Earth will become a quagmire of flesh and blood, covered with rocks spears and
swords hurled by monkeys and demons."
क्षिप्रमद्यैव दुर्धर्षाम् पुरीम् रावणपालिताम् |
अभियाम जवेनैव सर्वैर्हरिभिरावृताः || ६-२१-१३
अभियाम जवेनैव सर्वैर्हरिभिरावृताः || ६-२१-१३
"Abounding with all the monkeys we shall attack the city ruled by Ravana, now itself
at a quick pace."
इत्येवमुक्त्वा धन्वी स रामः सम्ग्रामधर्षणः |
प्रतस्थे पुरतो रामो लङ्कामभिमुखो विभुः || ६-२१-१४
प्रतस्थे पुरतो रामो लङ्कामभिमुखो विभुः || ६-२१-१४
Rama the lord, the conqueror of enemies and a charming man thus speaking, wielded a
bow and sallied forth in front, facing towards Lanka."
सविभीषणसुग्रीवाः सर्वे ते वानरर्षभाः |
प्रतस्थिरे विनर्दन्तो धृतानाम् द्विषताम् वधे || ६-२१-१५
प्रतस्थिरे विनर्दन्तो धृतानाम् द्विषताम् वधे || ६-२१-१५
All those excellent monkeys, together with Vibhishana and Sugriva making roaring
sounds surged forth for the destruction of the audacious enemies."
राघवस्य प्रियार्थम् तु सुतराम् वीर्यशालिनाम् |
हरीणाम् कर्मचेष्टाभिस्तुतोष रघुनन्दनः || ६-२१-१६
हरीणाम् कर्मचेष्टाभिस्तुतोष रघुनन्दनः || ६-२१-१६
Rama on his part was pleased by the act and gestures of those very strong monkeys,
with their intention to gratify him."
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये युद्धकाण्डे त्रयोविंशः सर्गः