DONATE NOW - UPI
अरण्य-काण्ड > रावण का साधू वेश में सीता के पास जाना और आतिथ्य के लिए पुकारना
Ravana praises Seetha's beauty by extolling every limb of hers, though he enters like a Brahman sanyaasi,
a friar. He indulges in a most untoward laudation that is unbefitting for a saintly and elderly almsman.
Unable to refute him, because he is in such a pious garb, she had to invite him as an untimely guest.
तया परुषम् उक्तः तु कुपितो राघव अनुजः |
स विकांक्षन् भृशम् रामम् प्रतस्थे न चिरात् इव || ३-४६-१
स विकांक्षन् भृशम् रामम् प्रतस्थे न चिरात् इव || ३-४६-१
Raghava's younger brother Lakshmana is very much infuriated at Seetha who spoke to him rudely, as such
he journeyed towards Rama at once as though he is yearning to see Rama immediately, albeit his heart
wanted him to stand guard to Seetha. [3-46-1]
तदा आसाद्य दशग्रीवः क्षिप्रम् अंतरम् आस्थितः |
अभिचक्राम वैदेहीम् परिव्राजक रूप धृक् || ३-४६-२
अभिचक्राम वैदेहीम् परिव्राजक रूप धृक् || ३-४६-२
Quickly taking hold of intervallic time then the ten-headed Ravana approached Vaidehi adopting an aspect
of a sanyaasi, a meandering Brahman friar. [3-46-2]
श्लक्ष्ण काषाय संवीतः शिखी चत्री उपानही |
वामे च अंसे अवसज्य अथ शुभे यष्टि कमण्डलू || ३-४६-३
परिव्राजक रूपेण वैदेहीम् अन्ववर्तत |
वामे च अंसे अवसज्य अथ शुभे यष्टि कमण्डलू || ३-४६-३
परिव्राजक रूपेण वैदेहीम् अन्ववर्तत |
That sanyaasi is now cloaked in smooth silky saffron, his head-hair is neatly tufted, sandals are wooden,
umbrella is on right shoulder, and on his left shoulder a shaft of sanyaasi is shouldered, onto which
his handy water vessel is hooked, and he proceeded towards Vaidehi in a mien of meandering sanyaasi.
[3-46-3, 4a]
ताम् आससाद अतिबलो भ्रातृभ्याम् रहिताम् वने || ३-४६-४
रहिताम् सूर्य चन्द्राभ्याम् संध्याम् इव महत् तमः |
रहिताम् सूर्य चन्द्राभ्याम् संध्याम् इव महत् तमः |
As with a pitchiest gloom overcoming the sunless and moonless lively eventide, that great-mighty Ravana
came over to Vaidehi in that forest, when she is without two of the brothers, namely Rama and Lakshmana.
[3-46-4b, 5a]
ताम् अपश्यत् ततो बालाम् राज पुत्रीम् यशस्विनीम् || ३-४६-५
रोहिणीम् शशिना हीनाम् ग्रहवत् भृश दारुणः |
रोहिणीम् शशिना हीनाम् ग्रहवत् भृश दारुणः |
As a sinister planet looks over Star Rohini when she is devoid of Moon, that extremely sinister Ravana
then looked over the glorious and youthful princess Seetha. [3-46-5b, 6a]
तम् उग्रम् पाप कर्माणम् जनस्थान गता द्रुमाः || ३-४६-६
संदृश्य न प्रकंपन्ते न प्रवाति च मारुतः |
संदृश्य न प्रकंपन्ते न प्रवाति च मारुतः |
On observing ferocious Ravana whose activities are iniquitous, the trees of Janasthaana are not in full
sway, nor the wind is in full swing. [3-46-6b, 7a]
शीघ्र स्रोताः च तम् दृष्ट्वा वीक्षंतम् रक्त लोचनम् || ३-४६-७
स्तिमितम् गंतुम् आरेभे भयात् गोदावरी नदी |
स्तिमितम् गंतुम् आरेभे भयात् गोदावरी नदी |
On seeing him who is seeing with his bloodshot eyes, River Godavari too is frightened and started to
rush off quietly, whose onrush will be rapid otherwise. [3-46-7b, 8a]
रामस्य तु अंतरम् प्रेप्सुः दशग्रीवः तत् अंतरे || ३-४६-८
उपतस्थे च वैदेहीम् भिक्षु रूपेण रावणः |
उपतस्थे च वैदेहीम् भिक्षु रूपेण रावणः |
In the meanwhile the Decahedron demon Ravana, who is all the while waiting for some lapse of Rama, neared
Vaidehi in the getup of a sanyaasi. [3-46-8b, 9a]
अभव्यो भव्य रूपेण भर्तारम् अनुशोचतीम् || ३-४६-९
अभ्यवर्तत वैदेहीम् चित्राम् इव शनैश्चरः |
अभ्यवर्तत वैदेहीम् चित्राम् इव शनैश्चरः |
That disgraceful Ravana made advances in a graceful mien of Brahman almsman to Vaidehi who is thinking
over her husband, like the slow moving Saturn making advance to Star Citra which will be ominous. [3-46-9b,
10a]
सहसा भव्य रूपेण तृणैः कूप इव आवृतः || ३-४६-१०
अतिष्ठत् प्रेक्ष्य वैदेहीम् राम पत्नीम् यशस्विनीम् |
अतिष्ठत् प्रेक्ष्य वैदेहीम् राम पत्नीम् यशस्विनीम् |
Like a wellspring shrouded by grass, enshrouded in a decent getup of a Brahman friar, in a trice Ravana
leeringly stood before of Vaidehi, the admirable wife of Rama. [3-46-10b, 11a]
तिष्टन् संप्रेक्ष्य च तदा पत्नीम् रामस्य रावण || ३-४६-११
शुभाम् रुचिर दन्त ओष्ठीम् पूर्ण चन्द्र निभ आननाम् |
आसीनाम् पर्णशालायाम् बाष्प शोक अभिपीडिताम् || ३-४६-१२
स ताम् पद्म पलाश अक्षीम् पीत कौशेय वासिनीम् |
अभ्यगच्छत वैदेहीम् हृष्ट चेता निशा चरः || ३-४६-१३
शुभाम् रुचिर दन्त ओष्ठीम् पूर्ण चन्द्र निभ आननाम् |
आसीनाम् पर्णशालायाम् बाष्प शोक अभिपीडिताम् || ३-४६-१२
स ताम् पद्म पलाश अक्षीम् पीत कौशेय वासिनीम् |
अभ्यगच्छत वैदेहीम् हृष्ट चेता निशा चरः || ३-४६-१३
While standing before her then Ravana eyed at the auspicious wife of Rama, whose lips and teeth are
fine, visage is shiny like a full moon, and who is presently tortured by her tearful lamentation and
sitting in the straw-cottage, and he approached that lotus-petal eyed Vaidehi who is dressed in ochry
silks, as that night-walker is gladdened at his heart for her solitude. [3-46-11b, 12,13]
दृष्ट्वा काम शर आविद्धो ब्रह्म घोषम् उदीरयन् |
अब्रवीत् प्रश्रितम् वाक्यम् रहिते राक्षस अधिपः || ३-४६-१४
अब्रवीत् प्रश्रितम् वाक्यम् रहिते राक्षस अधिपः || ३-४६-१४
He who is hit by the arrows of Love-god that king of demons Ravana, on seeing Seetha entered resonating
the resonances of Vedic-hymns as precursory in seeking alms, and spoke these well-mannered sentences
to her who is in solitariness. [3-46-14]
ताम् उत्तमाम् त्रिलोकानाम् पद्म हीनाम् इव श्रियम् |
विभ्राजमानाम् वपुषा रावणः प्रशशंस ह || ३-४६-१५
विभ्राजमानाम् वपुषा रावणः प्रशशंस ह || ३-४६-१५
Ravana really acclaimed her who is an excellent one in all the three worlds, beaming forth with the
beauty of her body, and who is like Goddess Lakshmi but for Divine-lotus as Her settle, for Seetha is
devoid of her settling, namely Rama. [3-46-15]
का त्वम् कांचन वर्ण आभे पीत कौशेय वासिनि |
कमलानाम् शुभाम् मालाम् पद्मिनी इव च बिभ्रती || ३-४६-१६
कमलानाम् शुभाम् मालाम् पद्मिनी इव च बिभ्रती || ३-४६-१६
"Glittering like the glitter of gold, silkened in ochry silks, you are like a lotus-tendril garlanded
with divine lotuses as your ensemble, who are you?" Thus Ravanan started addressing Seetha [3-46-16]
ह्रीः श्रीः कीर्तिः शुभा लक्ष्मीः अप्सरा वा शुभ आनने |
भूतिर् वा त्वम् वराअरोहे रतिर् वा स्वैर चारिणी || ३-४६-१७
भूतिर् वा त्वम् वराअरोहे रतिर् वा स्वैर चारिणी || ३-४६-१७
"Oh, rosy faced one, are you the personified numen of Respect, Renown or Resplendence, or the Felicitous
Lakshmi herself, or oh, curvaceous one, are you a nymphal Apsara, or the numen of Benefactress, or a
self-motivated woman, or Rati Devi, the consort of Manmatha, the Love God. [3-46-17]
समाः शिखरिणः स्निग्धाः पाण्डुरा दशनाः तव |
विशाले विमले नेत्रे रक्तान्ते कृष्ण तारके || ३-४६-१८
विशाले विमले नेत्रे रक्तान्ते कृष्ण तारके || ३-४६-१८
"Your teeth are evenly, smooth and their tips are like jasmine buds, and your whitish broad eyes are
spotless, reddish at ends, and pupils are black. [3-46-18]
विशालम् जघनम् पीनम् ऊरू करि कर उपमौ |
एतौ उपचितौ वृत्तौ संहतौ संप्रगल्भितौ || ३-४६-१९
पीन उन्नत मुखौ कान्तौ स्निग्ध ताल फल उपमौ |
मणि प्रवेक आभरणौ रुचिरौ ते पयो धरौ || ३-४६-२०
एतौ उपचितौ वृत्तौ संहतौ संप्रगल्भितौ || ३-४६-१९
पीन उन्नत मुखौ कान्तौ स्निग्ध ताल फल उपमौ |
मणि प्रवेक आभरणौ रुचिरौ ते पयो धरौ || ३-४६-२०
"Your hips are beamy, thighs burly akin to elephant's trunks, and these two breasts of yours that are
ornamented with best jewellery are rotund, rubbing and bumping each other, and they are swinging up
and up, their nipples are brawny and jutting out, and they are smoothish like palm-fruits, thus they
are covetable for they are beautiful. [3-46-19, 20]
चारु स्मिते चारु दति चारु नेत्रे विलासिनि |
मनो हरसि मे रामे नदी कूलम् इव अंभसा || ३-४६-२१
करान्तमित मध्या असि सुकेशी संहत स्तनी |
मनो हरसि मे रामे नदी कूलम् इव अंभसा || ३-४६-२१
करान्तमित मध्या असि सुकेशी संहत स्तनी |
"Oh, allurer, your smile is alluring, teeth are alluring, and your eyes allure, oh, beauty, your waist
is palmful, your hair velvety, your breasts are jostling, and you rob my soul as a spate robs riverbank.
[3-46-21, 22a]
न एव देवी न गन्धर्वी न यक्षी न च किंनरी || ३-४६-२२
न एवम् रूपा मया नारी दृष्ट पूर्वा मही तले |
न एवम् रूपा मया नारी दृष्ट पूर्वा मही तले |
"I have not hitherto seen any earthly female with this kind of features on the face of earth; or, a
goddess - no; a gandharva female - no; yaksha female - no; kinnaraa female - no, none whosoever! [3-46-22b,
23a]
रूपम् अग्र्यम् च लोकेषु सौकुमार्यम् वयः च ते || ३-४६-२३
इह वासः च कांतारे चित्तम् उन्मथयन्ति मे |
इह वासः च कांतारे चित्तम् उन्मथयन्ति मे |
"I marvel why an excellent one in all the three worlds by her features, more so, fragile and youthful
as yourself should be living here in the thick of forest. [3-46-23b, 24, 25a]
सा प्रतिक्राम भद्रम् ते न त्वम् वस्तुम् इह अर्हसि || ३-४६-२४
राक्षसानाम् अयम् वासो घोराणाम् काम रूपिणाम् |
राक्षसानाम् अयम् वासो घोराणाम् काम रूपिणाम् |
Such as you are you go back, let safety betide you, as you are unsuited to live in here, for this forest
is the dwelling for ghastly demons who by their wish will be changing their guise. [3-46-24b, 25a]
प्रासाद अग्राणि रम्याणि नगर उपवनानि च || ३-४६-२५
संपन्नानि सुगन्धीनि युक्तानि आचरितुम् त्वया |
संपन्नानि सुगन्धीनि युक्तानि आचरितुम् त्वया |
"Delightful rooftops of skyscrapers, flourishing and richly fragranced pleasure-gardens of cities alone
are meetly to you to saunter. [3-46-25b, 26a]
वरम् माल्यम् वरम् गंधम् वरम् वस्त्रम् च शोभने || ३-४६-२६
भर्तारम् च वरम् मन्ये त्वत् युक्तम् असितेक्षणे |
भर्तारम् च वरम् मन्ये त्वत् युक्तम् असितेक्षणे |
Oh, beauteous lady, I opine that only best garlands, best scents, best foodstuffs, best clothing are
meetly to you, oh, lady with black pupils, hence it is meet and right to you to have a best husband.
Or
"Getting at you, the garlands, scents, foodstuffs, or clothing, they all become the best, because you
are the best beauteous one, as such, he alone becomes a best person who gets you as his wife, and it
is meet and right to you to choose such a husband, [aside: me alone.] [3-46-26b, 27a]
का त्वम् भवसि रुद्राणाम् मरुताम् वा शुचिस्मिते || ३-४६-२७
वसूनाम् वा वराअरोहे देवता प्रतिभासि मे |
वसूनाम् वा वराअरोहे देवता प्रतिभासि मे |
"Oh, curvaceous lady, who are you? Oh, one with an impeccable smile, do you belong to Rudraa-gods, or
Marut-gods, or to Vasu-s? To me you are beaming forth like a goddess. [3-46-27b, 28a]
न इह गच्छंति गंधर्वा न देवा न च किन्नराः || ३-४६-२८
राक्षसानाम् अयम् वासः कथम् तु त्वम् इह आगता |
राक्षसानाम् अयम् वासः कथम् तु त्वम् इह आगता |
"This is the dwelling-place of demons, and no goddess, nor a gandharva, nor a kinnara can arrive here,
but how you have come here? [3-46-28b, 29a]
इह शाखामृगाः सिंहा द्वीपि व्याघ्र मृगाः तथा || ३-४६-२९
ऋक्षाः तरक्षवः कंकाः कथम् तेभ्यो न बिभ्यसे |
ऋक्षाः तरक्षवः कंकाः कथम् तेभ्यो न बिभ्यसे |
"Here, simians, lions, leopards, tigers, likewise other predators, bears, tigers, vultures will be moving.
How you are not frightened from them? [3-46-29b, 30a]
मद अन्वितानाम् घोराणाम् कुंजराणाम् तरस्विनाम् || ३-४६-३०
कथम् एका महारण्ये न बिभेषि वराअनने |
कथम् एका महारण्ये न बिभेषि वराअनने |
"Being alone in this forest, oh, lady with a lovely face, how you are unafraid of horrendous and mighty
elephants possessed of rut? [3-46-30b, 31a]
का असि कस्य कुतः च त्वम् किम् निमित्तम् च दण्डकान् || ३-४६-३१
एका चरसि कल्याणि घोरान् राक्षस सेवितान् |
एका चरसि कल्याणि घोरान् राक्षस सेवितान् |
"Oh, auspicious lady, who are you? Whose are you? Also from where are you? And being lonely, what for
you are moving in dreadful Dandaka forest that is adored by demons?" Thus Ravana spoke to Seetha. [3-46-31,
32b]
इति प्रशस्ता वैदेही रावणेन दुरात्मना - महात्मना- || ३-४६-३२
द्विजाति वेषेण हि तम् दृष्ट्वा रावणम् आगतम् |
सर्वैः अतिथि सत्कारैः पूजयामास मैथिली || ३-४६-३३
द्विजाति वेषेण हि तम् दृष्ट्वा रावणम् आगतम् |
सर्वैः अतिथि सत्कारैः पूजयामास मैथिली || ३-४६-३३
When the wicked minded Ravana praised her in this way, Vaidehi the princess from Mithila has seen him
who has arrived in the getup of Brahman and started to revere him with all the respects affordable to
a casual guest. [3-46-32b, 33]
उपानीय आसनम् पूर्वम् पाद्येन अभिनिमंत्र्य च |
अब्रवीत् सिद्धम् इति एव तदा तम् सौम्य दर्शनम् || ३-४६-३४
अब्रवीत् सिद्धम् इति एव तदा तम् सौम्य दर्शनम् || ३-४६-३४
She firstly fetched a seat him, then invited him with water for feet-wash, and then said to him who
looked gracious in his bearing, 'alms are ready.' [3-46-34]
द्विजाति वेषेण समीक्ष्य मैथिली
तम् आगतम् पात्र कुसुंभ धारिणम् |
अशक्यम् उद्द्वेष्टुम् उपाय दर्शनान्
न्यमंत्रयत् ब्राह्मणवत् यथा आगतम् || ३-४६-३५
तम् आगतम् पात्र कुसुंभ धारिणम् |
अशक्यम् उद्द्वेष्टुम् उपाय दर्शनान्
न्यमंत्रयत् ब्राह्मणवत् यथा आगतम् || ३-४६-३५
Maithili explored him who arrived with the features of a Brahman, with a saffron-robe and alms-bowl,
and finding no reason to refute him flatly, as he has come like a Brahman, she invited him as a Brahman.
Or
Maithili explored him who arrived with the features of a Brahman, with a saffron-robe and alms-bowl,
and as he came with an unimperilling appearance of a Brahman, she invited him as she would
ordinarily invite a real Brahman. [3-46-35]
इयम् बृसी ब्राह्मण कामम् आस्यताम्
इदम् च पाद्यम् प्रतिगृह्यताम् इति |
इदम् च सिद्धम् वन जातम् उत्तमम्
त्वत् अर्थम् अव्यग्रम् इह उपभुज्यताम् ३-४६-३६
इदम् च पाद्यम् प्रतिगृह्यताम् इति |
इदम् च सिद्धम् वन जातम् उत्तमम्
त्वत् अर्थम् अव्यग्रम् इह उपभुज्यताम् ३-४६-३६
"Oh, Brahman, this is the Darbha-grass-seat and you be seated comfortably, here is water, receive it
for hand and feet wash, here is the forest grown victuals for your sake... dine on them relaxedly..."
Thus Seetha said to Ravana. [3-46-36]
निमंत्र्यमाणः प्रतिपूर्ण भाषिणीम्
नरेन्द्र पत्नीम् प्रसमीक्ष्य मैथिलीम् |
प्रसह्य तस्या हरणे धृढम् मनः
समर्पयामास आत्म वधाय रावणः || ३-४६-३७
नरेन्द्र पत्नीम् प्रसमीक्ष्य मैथिलीम् |
प्रसह्य तस्या हरणे धृढम् मनः
समर्पयामास आत्म वधाय रावणः || ३-४६-३७
Ravana thoroughly observed that wife of the king, Maithili, when she invited him talking civilities
contextual in inviting a guest, that too Brahman sanyasi, and he firmed up his mind to abduct her even
forcibly, and started to dedicate himself for destruction. [3-46-37]
ततः सुवेषम् मृगया गतम् पतिम्
प्रतीक्षमाणा सह लक्ष्मणम् तदा |
निरीक्षमाणा हरितम् ददर्श तत्
महद् वनम् न एव तु राम लक्ष्मणौ || ३-४६-३८
प्रतीक्षमाणा सह लक्ष्मणम् तदा |
निरीक्षमाणा हरितम् ददर्श तत्
महद् वनम् न एव तु राम लक्ष्मणौ || ३-४६-३८
Then she looked forward for her shapely husband who has gone on a hunting game, and who must be returning
along with Lakshmana, and though she looked intently she could only see the green backdrop of that great
forest, but not Rama or Lakshmana. [3-46-38]
इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अरण्य काण्डे षट् चत्वारिन्शः सर्गः