DONATE NOW - UPI
अरण्य-काण्ड > विराध का आक्रमण
Viradha the demon confronts Rama and other and tries to abduct Seetha, and
then Rama. The killing of this Viradha is the first act of Rama in eliminating negative
forces in his empire to establish Rama Raajya. This killing is also a gift to Sage
Sharabhanga, whom he meets later, as per the meaning of verse I-1-41 of Samkshepa
Ramayana contained in Bala Kanda. Rama thus started to act freeing the saints and sages
in forests, and the forests themselves, from the cruelties of demons. Viradha is a demon
by curse and a devotee Goddess Lakshmi, now incarnate as Seetha. Hence this demon wanted
to own his goddess and hence lifts Seetha into his hands to abduct her away from Rama.
But Rama and Lakshmana overpower and eliminate him, rescuing not only Seetha, but also
other saints and sages living thereabout.
कृत आतिथ्योऽथ रामस्तु सूर्यस्य उदयनम् प्रति |
आमंत्र्य स मुनीम् तत् सर्वान् वनम् एव अन्वगाहत || ३-२-१
आमंत्र्य स मुनीम् तत् सर्वान् वनम् एव अन्वगाहत || ३-२-१
Then, on receiving the hospitality in that hermitage for that day, and on the next
day before sunrise, Rama bade farewell to all of the sages, and thus entered the deep forests.
[3-2-1]
नाना मृग गण आकीर्णम् ऋक्ष शार्दूल सेवितम् |
ध्वस्त वृक्ष लता गुल्मम् दुर्दर्श सलिलाशयम् || ३-२-२
निष्कूजमाना शकुनि झिल्लिका गण नादितम् |
लक्ष्मण अनुचरोओ रामो वन मध्यम् ददर्श ह || ३-२-३
ध्वस्त वृक्ष लता गुल्मम् दुर्दर्श सलिलाशयम् || ३-२-२
निष्कूजमाना शकुनि झिल्लिका गण नादितम् |
लक्ष्मण अनुचरोओ रामो वन मध्यम् ददर्श ह || ३-२-३
Rama followed by Lakshmana has indeed seen that midst of the forest which is
filled with very many animal herds, where the bears and tigers are frequenting, and whose trees,
creepers, bushes are ruined, water ponds rendered unsightly, birds song-less, but where the
swarms of crickets are whistling deafeningly. [3-3-2, 3]
सीताया सह काकुत्स्थः तस्मिन् घोर मृग आयुते |
ददर्श गिरि शृङ्ग आभम् पुरुषादम् महास्वनम् || ३-२-४
ददर्श गिरि शृङ्ग आभम् पुरुषादम् महास्वनम् || ३-२-४
Therein Rama has seen along with Seetha, a lurid voiced man-eater who is akin to a
mountain-peak, among horrendous animals. [3-2-4]
गम्भीर अक्षम् महावक्त्रम् विकटम् विकटोदरम् |
बीभत्सम् विषमम् दीर्घम् विकृतम् घोर दर्शनम् || ३-२-५
बीभत्सम् विषमम् दीर्घम् विकृतम् घोर दर्शनम् || ३-२-५
Deep eyed, huge mouthed, horrible with a monstrous belly, hideously misshapen, and
a very soaring one that demon is, an ugly one with a horrendous look. [3-2-5]
वसानम् चर्म वैयाघ्रम् वस आर्द्रम् रुधिरोक्षितम् |
त्रासनम् सर्व भूतानाम् व्यादितास्यम् इव अन्तकम् || ३-२-६
त्रासनम् सर्व भूतानाम् व्यादितास्यम् इव अन्तकम् || ३-२-६
Wearing tiger's skin that is wetted with fat and dampened with blood, he is
frightening to all beings like the wide-open mouth of Death. [3-2-6]
त्रीन् सिंहान् चतुरो व्याघ्रान् द्वौ वृकौ पृषतान् दश |
सविषाणम् वसादिग्धम् गजस्य च शिरो महत् || ३-२-७
अवसज्य आअयसे शूले विनदन्तम् महास्वनम् |
सविषाणम् वसादिग्धम् गजस्य च शिरो महत् || ३-२-७
अवसज्य आअयसे शूले विनदन्तम् महास्वनम् |
He skewered three lions, four tigers, two wolves, ten spotted deer, and a big head
of an elephant with tusks and fouled with fat on an iron spear, and he is yelling with his
deafening voice. [3-2-7-8a]
स रामम् लक्ष्मणम् चैव सीताम् दृष्ट्वा च मैथिलीम् ||
३-२-८
अभ्य धावत् सुसंक्रुद्धो प्रजाः काल इव अन्तकः |
अभ्य धावत् सुसंक्रुद्धो प्रजाः काल इव अन्तकः |
He that demon on seeing Rama, Lakshmana and Seetha ran towards them very angrily,
like the Time, the Eliminator of people. [3-2-8b-9a]
स कृत्वा भैरवम् नादम् चालयन् इव मेदिनीम् || ३-२-९
अङ्केन आदाय वैदेहीम् अपक्रंय तदा अब्रवीत् |
अङ्केन आदाय वैदेहीम् अपक्रंय तदा अब्रवीत् |
He shouted a tremulous blare, as though to tremor the earth, and seized Vaidehi
with his arms and gone afar, and then said this way. [9b-10a]
युवाम् जटा चीर धरौ सभार्यौ क्षीण जीवितौ || ३-२-१०
प्रविष्टौ दण्डकारण्यम् शर चाप असि पाणिनौ |
प्रविष्टौ दण्डकारण्यम् शर चाप असि पाणिनौ |
"You two wear jute cloths like hermits, but handle arrows, bows and swords like
warriors, yet entered Dandaka forest with your wife... your lives are on the wane...
[3-2-10b-11a]
कथम् तापसयोः युवाम् च वासः प्रमदया सह || ३-२-११
अधर्म चारिणौ पापौ कौ युवाम् मुनि दूषकौ |
अधर्म चारिणौ पापौ कौ युवाम् मुनि दूषकौ |
"How saintly are you while living with your wife? You sinful fellows dishonest are
you ways... who are you... you insulters of sainthood? [3-2-11b-12a]
अहम् वनम् इदम् दुर्गम् विराघो नाम राक्षसः || ३-२-१२
चरामि सायुधो नित्यम् ऋषि मांसानि भक्षयन् |
चरामि सायुधो नित्यम् ऋषि मांसानि भक्षयन् |
"I am a demon named Viradha and I will be on the rove in this impassable forest
with weapon, always eating the flesh of sages... [3-2-12b-13a]
इयम् नारी वरारोहा मम भार्या भविष्यति || ३-२-१३
युवयोः पापयोः च अहम् पास्यामि रुधिरम् मृधे |
युवयोः पापयोः च अहम् पास्यामि रुधिरम् मृधे |
"This best waisted woman will be my wife, and I will drink your blood of you two
sinful one in a fight with you... [3-2-13b-14a]
तस्य एवम् ब्रुवतो दुष्टम् विराधस्य दुरात्मनः || ३-२-१४
श्रुत्वा सगर्वितम् वाक्यम् संभ्रान्ता जनकात्मजा |
श्रुत्वा सगर्वितम् वाक्यम् संभ्रान्ता जनकात्मजा |
On listening those arrogant words spoken in bad intent by that evil minded
Viradha, Seetha, the daughter of Janaka, is much panicked. [3-2-14b-15a.]
सीता प्रावेपिता उद्वेगात् प्रवाते कदली यथा || ३-२-१५
ताम् दृष्ट्वा राघवः सीताम् विराध अङ्कगताम् शुभाम् |
अब्रवीत् लक्ष्मणम् वाक्यम् मुखेन परिशुष्यता || ३-२-१६
ताम् दृष्ट्वा राघवः सीताम् विराध अङ्कगताम् शुभाम् |
अब्रवीत् लक्ष्मणम् वाक्यम् मुखेन परिशुष्यता || ३-२-१६
Seetha in fear wiggled like a plantain tree in a whirlwind, and on seeing at the
auspicious lady gone into the arms of Viradha, Raghava spoke this sentence to Lakshmana, with his
face fully turning to pale. [3-2-15b-16]
पश्य सौंय नरेन्द्रस्य जनकस्य अत्म संभवाम् |
मम भार्याम् शुभाचाराम् विराधाङ्के प्रवेशिताम् || ३-२-१७
अत्यन्त सुख संवृद्धाम् राजपुत्रीम् यशस्विनीम् |
मम भार्याम् शुभाचाराम् विराधाङ्के प्रवेशिताम् || ३-२-१७
अत्यन्त सुख संवृद्धाम् राजपुत्रीम् यशस्विनीम् |
"See! Gentle Lakshmana, see that illustrious princes Seetha, the daughter of
emperor Janaka, one who is brought up comfortably in immense comfort, and my auspiciously
traditional wife... now gone into the wretched hands of a demon... [3-2-17-18a]
यत् अभिप्रेतम् अस्मासु प्रियम् वर वृतम् च यत् || ३-२-१८
कैकेय्यास्तु सुसंवृत्तम् क्षिप्रम् अद्य एव लक्ष्मण |
कैकेय्यास्तु सुसंवृत्तम् क्षिप्रम् अद्य एव लक्ष्मण |
"That which is desired to befall on us, and that which is the choicest desire of
Kaikeyi, and that which is concomitant to her boons, oh, Lakshmana, that has come to pass
quickly, and today only Lakshmana... [3-2-18b-19a]
या न तुष्यति राज्येन पुत्रार्थे दीर्घ दर्शिनी || ३-२-१९
ययाऽहम् सर्वभूतानाम् प्रियः प्रस्थापितो वनम् |
अद्य इदानीम् सकामा सा या माता मम मध्यमा || ३-२-२०
ययाऽहम् सर्वभूतानाम् प्रियः प्रस्थापितो वनम् |
अद्य इदानीम् सकामा सा या माता मम मध्यमा || ३-२-२०
"She who is a foresighted lady, she who is not happy with the kingdom for her son,
she by whom I, a dear one to all beings, am sent to forests, and she is my middle mother, her
desire is fulfilled today, nay now itself... [3-2-19b-20]
पर स्पर्शात् तु वैदेह्या न दुःखतरम् अस्ति मे |
पितुर् विनाशात् सौमित्रे स्व राज्य हरणात् तथा || ३-२-२१
पितुर् विनाशात् सौमित्रे स्व राज्य हरणात् तथा || ३-२-२१
"To me, oh, Soumitri, the grief of others touching Seetha is more, than father's
demise or grabbing away my kingdom... [3-2-21]
इति ब्रुवति काकुत्स्थे बाष्प शोक परिप्लुतः |
अब्रवीत् लक्ष्मणः क्रुद्धो रुद्धो नाग इव श्वसन् || ३-२-२२
अब्रवीत् लक्ष्मणः क्रुद्धो रुद्धो नाग इव श्वसन् || ३-२-२२
When said thus by Rama, Lakshmana said this with flooding tears of lament, and in
his anger hissing like a forestalled snake. [3-2-22]
अनाथ इव भूतानाम् नाथः त्वम् वासवोपमः |
मया प्रेष्येण काकुत्स्थः किम् अर्थम् परितप्यसे || ३-२-२३
मया प्रेष्येण काकुत्स्थः किम् अर्थम् परितप्यसे || ३-२-२३
"Oh, Rama, you being the Indra like lord of all beings, and while you are being
attended by an adherent like me, what for you worry yourself like a derelict? [3-2-23]
शरेण निहतस्य अद्य मया क्रुद्धेन रक्षसः |
विराधस्य गत असोः हि मही पास्यति शोणितम् || ३-२-२४
विराधस्य गत असोः हि मही पास्यति शोणितम् || ३-२-२४
"He will now be felled with my arrow as I am enraged at him, and gone are his
lives now, and indeed the earth shall drink his blood... [3-2-24]
राज्य कामे मम क्रोधो भरते यो बभूव ह |
तम् विराधे विमोक्ष्यामि वज्री वज्रम् इव अचले ||३-२-२५
तम् विराधे विमोक्ष्यामि वज्री वज्रम् इव अचले ||३-२-२५
"Indeed, that which anger was there to me on Bharata when he desired kingdom, that
anger I will now release on Viradha, as Indra released his Thunderbolt on the mountain...
[3-2-25]
मम भुज बल वेग वेगितः
पततु शरोऽस्य महान् महोरसि |
व्यपनयतु तनोः च जीवितम्
पततु ततः च महीम् विघूर्णितः || ३-२-२६
पततु शरोऽस्य महान् महोरसि |
व्यपनयतु तनोः च जीवितम्
पततु ततः च महीम् विघूर्णितः || ३-२-२६
"Accelerated by my shoulder strength this ruinous arrow shall fall on his massive
chest, thus life from his body shall decamp, and then he shall whirlingly fall onto the earth..."
So said Lakshmana. [3-2-26]
इति वाल्मीकि रामयणे आदि काव्ये अरण्य काण्डे द्वितीयः सर्गः